Jest sprawą oczywistą, że woda jest nie tylko
ważnym surowcem przemysłowym, ale przede wszystkim środkiem spożywczym.
Z uwagi na ten fakt produkcja i dostawa wody dla tysięcy ludzi jest
zadaniem wymagającym dużej odpowiedzialności. W ciągu kilku ostatnich
dziesięcioleci zmieniały się i wciąż zmieniają metody pozyskiwania
i uzdatniania wody jak również materiały, z których wytwarza się
urządzenia wykorzystywane w procesie produkcji i dostawy wody pitnej.
Każdy dostawca wody pragnie, aby dostarczana przez niego woda była
smaczna i wolna od wszelkich zanieczyszczeń (chemicznych
i biologicznych) mogących być zagrożeniem dla zdrowia.
W przyrodzie nie ma praktycznie miejsc pozwalających
na czerpanie wody i kierowanie jej do dużej liczby odbiorców bez
ingerencji w jej skład. Wodą najbardziej zbliżoną do wody chemicznie
czystej jest woda deszczowa, jednak i ta woda zawiera np. dwutlenek
węgla i tlen pochodzenia atmosferycznego. Może też zawierać
zanieczyszczenia pochodzące z rejonów ekologicznie skażonych.
Bezpośrednio używane mogą być niekiedy wody źródlane. Niestety, ich
wydajność jest zwykle zbyt mała aby zaspokoić potrzeby większej ilości
odbiorców. W celu zaopatrzenia ludności w wodę wykorzystuje się zwykle
wody podziemne lub wody z rzek i jezior. W tym wypadku jednak konieczne
jest jej uzdatnienie. Woda przeznaczona do bezpośredniego użytku przez
konsumentów nie może zawierać składników lub domieszek szkodliwych dla
zdrowia, wywierających ujemny wpływ na smak, zapach lub wygląd. Spośród
zabiegów stosowanych przy uzdatnianiu wody wypada wymienić:
- klarowanie - usuwanie lub zmniejszanie mętności,
- odbarwianie - usuwanie lub zmniejszenie intensywności barwy,
- dezodoryzacja - usuwanie zapachu i smaku,
- odżelazianie, odmanganianie - usuwanie nadmiernej zawartości żelaza, manganu,
- odkrzemianie - usuwanie z wody związków krzemu,
- odgazowywanie - usuwanie gazów rozposzczonych w wodzie,
- dezaktywacja - usuwanie związków radioaktywnych,
- odsalanie, demineralizacja - usuwanie z wody rozpuszczonych w niej soli,
- zmiękczanie - usuwanie substancji powodujących twardość wody,
- dezynfekcja (odkażanie) - niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych.
Urządzenia występujące w stacjach uzdatninia wody mogą być następujące:
- kraty i sita,
- osadniki,
- filtry,
- odżelaziacze, odmanganiacze,
- urządzenia do odkwaszania, odgazowywania i zmiękczania wody,
- urządzenia do dezynfekcji wody.
Dobór urządzeń i procesów użytych w ramach
uzdatniania wody zależy od składu wody czerpanej ze środowiska. W tym
celu woda jest badana przez odpowiednio wyposażone laboratoria.
Oświęcimskie wodociągi obsługują dwie stacje uzdatniania wody znajdujące się na dwóch krańcach miasta. Różnią się one zarówno sposobem ujmowania wody jak i metodą jej uzdatniania.
Stacja Uzdatniania Wody "Zasole"
Stacja posiada ujęcie wody infiltracyjnej rzeki Soły
za pomocą 13 studni kopano-wierconych, o głębokości od 10 do 13 m
i miąższości warstwy wodonośnej 5-7 m, w której występują żwiry
z otoczkami (utwory czwartorzędowe). Wydajność stacji wynosi: średnio 9
tys. m3/d i maksymalnie 11 tys. m3/d.
Proces uzdatniania wody ogranicza się do filtracji na
filtrach pośpiesznych - otwartych oraz dezynfekcji. Od uruchomienia
ujęcia w 1963 do 1994 roku do dezynfekcji wody uzdatnionej używano
chloru gazowego w dawkach od 0,3 do 0,6 g Cl2/m3, który był dozowany chloratorem C7 z butli o pojemności 50 kg.
Ze względu na zmianę przepisów w zakresie wymagań
technicznych i BHP dla obiektów i urządzeń chlorowni na chlor gazowy,
wynikła konieczność podjęcia decyzji i wybór alternatywy: nowa
chlorownia na chlor gazowy z uwzględnieniem aktualnych uwarunkowań
techniczno-prawnych lub zmiana technologii dezynfekcji wody eliminującej
chlor. Analizując problem od strony jakości i zmienności wody surowej
oraz wydajności ujęcia, zdecydowano przyjąć nową technologię dezynfekcji
wody przy użyciu dwutlenku chloru ClO2.
Stacja Uzdatniania Wody "Zaborze"
Ujęcie wody składa się z 11 studni wierconych o głębokości od 10 do 27 m a sumaryczna ich wydajność wynosi: średnio 6 tys. m3/d, maksymalnie 7,5 tys. m3/d.
Warstwę wodonośną o miąższości od 4 do 14 m stanowią żwiry piaszczyste
(czwartorzęd). Ujmowana woda głębinowa posiada nadmierne ilości związków
żelaza (10 mg/l), manganu (0,8 mg/l), siarkowodoru (1,2 mg/l)
i agresywnego dwutlenku węgla (45 mg/l).
Proces uzdatniania wody polega na napowietrzaniu -
odżelazianiu, filtracji i dezynfekcji. Napowietrzanie i filtracja odbywa
się w urządzeniach otwartych. Dezynfekcja wody do roku 1995 odbywała
się przy użyciu podchlorynu sodu za pomocą chloratora typu C52. Wskutek
wspomnianego wyżej procesu technologicznego otrzymuje się wodę do picia
o dobrych parametrach fizykochemicznych i bakteriologicznych, nie
kwestionowanych przez odbiorców i władze sanitarne sprawdzające okresowo
jakość wody uzdatnionej. Problem stanowił podchlorym sodu, który
używany do dezynfekcji wody w niewielkich dawkach wpływał na pogorszenie
wskaźników organoleptycznych tj. specyficzny smak i zapach jaki daje
chlor w wodzie do picia.
W celu poprawienia jakości wody uzdatnionej pod
względem smakowym, zapachowym i zdrowotnym, podjęto decyzję o zmianie
dotychczasowej technologii dezynfekcji wody również na stacji
uzdatniania "Zaborze", eliminując metodę chemiczną a wprowadzając proces
całkowicie fizyczny tj. technikę promieniowania ultrafioletowanego
wytworzonego w lampach UV.
